“Şüpheli Saha” kirlenme olasılığının yüksek olduğu saha/sahalardır. “Kirlenmiş Saha” kirliliğin tespit edildiği ve temizlenmesi gereken sahayı ifade eder.
14.12.2012 tarihli ve 28323 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” Ek 2 Tablo 2’ de yer alan sektörlerde faaliyet gösteren tesislerin Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemine giriş yapması gerekmektedir. Faaliyet sahipleri “faaliyet ön bilgi formlarını Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Bilgi Sistemi üzerinden “Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi” ne girerek faaliyet ön bilgi formlarını doldurmaları gerekmektedir. 2015 yılı Haziran ayından itibaren 3 aylık süre içerisinde faaliyet ön bilgi formlarının doldurulması gerekmektedir.
08.06.2010 tarihli ve 27605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik” kapsamında toplanması öngörülen bilgilerin sistematik bir şekilde kayıt altına alınması, gerçekleştirilecek değerlendirme süreçlerine destek sağlanması ve Yönetmelik uygulamalarına yönelik raporlama ihtiyaçlarının karşılanması gereksinimlerini yerine getiren bir bilgi sistemidir.
18.02.2013 tarihinde Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü ile Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü arasında imzalanan mutabakat notu gereği; kirlenmiş saha değerlendirme ve temizleme çalışmalarını yapacak olan kurum ve/veya kuruluşun asgari özelliklerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyen “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Yeterlilik Belgesi Tebliği” ile ilgili iş ve işlemler Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
17.06.2011 tarihli ve 27967 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren “Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik Yeterlilik Belgesi Tebliği” kapsamında Bakanlığımızdan “Yeterlilik Belgesi” almış firmalar ile çalışılması ve öncelikle kirlilik kaynağının tespit edilmesi, mevcut durum analiz çalışmaları yapılarak kirlilik yükünün belirlenerek değerlendirilmesi ve ihtiyaç duyulması halinde temizlemeye yönelik çalışmaların başlatılması gerekmektedir.
Evsel ve kentsel arıtma çamurlarının toprakta kullanımında gerekli tedbirlerin alınması esaslarını sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde belirlemeyi amaçlayan “Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik” 03.08.2010 tarihli ve 27661 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelikte:
- Kullanılacak arıtma çamurunun evsel/kentsel nitelikte olması,
- Toprak ve arıtma çamurları ile ilgili yaptırılması gereken analizler ve limit değerler,
- Evsel ve kentsel arıtma çamurlarının toprakta kullanımına yönelik sınırlama ve yasaklar,
- Stabilize arıtma çamuru üreticilerinin ve kullanıcılarının yükümlülükleri,
yer almaktadır.
Ayrıca, Yönetmelik gereği; evsel/kentsel Atık suların arıtılması sonucu elde edilen stabilize arıtma çamurlarının toprakta kullanılması izne tabidir.
Biyolojik ayrışabilirliğinin ve kullanımından kaynaklanan sağlık tehlikelerini önemli ölçüde azaltmak üzere, biyolojik, kimyasal ya da ısıl işlemden, uzun süreli depolama ya da diğer uygun işlemlerden geçirilen evsel ve kentsel arıtma çamurlarına stabilize arıtma çamuru denilmektedir.
“Stabilize Arıtma Çamuru Kullanım İzin Belgesi” Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından verilmekte olup, “Stabilize Arıtma Çamuru Kullanım İzin Belgesi” başvurusu için aşağıda yer alan belgelere ihtiyaç duyulmaktadır.
1-Stabilize arıtma çamurunun kullanılacağı bölgenin il, ilçe ve köy olarak yeri, parsel numarası ve kaç dekar olduğu,
2-Yıllık üretilen arıtma çamuru miktarı,
3-Kullanılacak stabilize arıtma çamurunun analiz belgesi (EK II-B),
4-Uygulanacak toprağın analiz belgesi (EK II-A).
Yapılan başvuru dosyası Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün başkanlığında İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü taşra teşkilatından oluşan İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu tarafından incelenir. Komisyonun kararının olumlu olması halinde 3 yıllığına “Stabilize Arıtma Çamuru Kullanım İzin Belgesi” Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından verilir.
08.12.2007 tarihli ve 27661 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre Çevre Yönetimi Planı ÇED Raporu/Ön ÇED Raporu eki olarak Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulur.
İçme ve kullanma suyu temin edilen baraj göllerinin havzalarındaki su kalitesinin korunması ile alakalı düzenlemeler 31.12.2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde yer almaktadır.
Yönetmelik gereği içme suyu temin edilen su kaynağının (göl, gölet, baraj vs.) etrafında mutlak koruma alanı, kısa mesafeli koruma alanı, orta mesafeli koruma alanı ve uzun mesafeli koruma alanı şeklinde koruma alanları oluşturulur. Bu koruma alanlarında hangi faaliyetlerin yapılamayacağı veya hangi şartlar ile yapılabileceği belirlenmiştir.
Büyükşehirlerde içme ve kullanma temin edilen su kaynaklarının (göl, gölet, baraj vs.) korunmasından Büyükşehir Belediyeleri Su ve Kanalizasyon İdareleri sorumludur. 2560 sayılı İSKİ’nin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanuna dayanılarak çıkarılan Havza Koruma Yönetmelikleri çerçevesinde ilgili Su ve Kanalizasyon İdarelerince gerekli önlemler alınmaktadır.
2872 sayılı Çevre Kanunu gereği, atık su altyapı ve evsel katı atık sistemlerini kullanan ve/veya kullanacaklar, yatırım, işletme, bakım, onarım, ıslah ve temizleme harcamalarının tamamına katılmak zorundadırlar. Özellikle Çevre Kanunu’nda belediyelerin su, atık su ve katı atıkla ilgili hizmetlerinin karşılığını almasının sağlanması, bu hizmetlerden tahsil ettikleri gelirleri yine sadece bu alanlarda kullanmalarının sağlanması, teşvik ve cezai yaptırımın güçlendirilmesi hususları yer almıştır.
Bu çerçevede, söz konusu hizmetlerin karşılığının belediyeler tarafından alınmasını düzenlemek amacıyla 2872 sayılı Çevre Kanununa dayanılarak hazırlanan "Atık su Altyapı Ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmelik" 27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik ile Atık su altyapı tesisleri ile evsel katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin bilimsel olarak belirlenebilmesi ve uygulanabilmesi sağlanmakta olup, yurt genelindeki ilgili tüm altyapı yönetimleri yönetmelik hükümlerini uygulamak ile yükümlüdür.
Yaygın olarak yerleşim bölgelerinden ve çoğunlukla evsel faaliyetler ile insanların günlük yaşam faaliyetlerinin yer aldığı okul, hastane, otel gibi hizmet sektörlerinden kaynaklanan atık sularının endüstriyel atık su ve/veya yağmur suyu ile karışımı ile oluşan atık sulardır.
Atıkların oluşturduğu veya oluşturması muhtemel çevresel kirlenme ve bozulmayı önlemek, sınırlandırmak, gidermek ve çevrenin iyileştirilmesini sağlamak için yapılan ve/veya yapılacak tüm yatırımların ve harcamaların kirletenler veya bozulmaya neden olanlar tarafından karşılanması ilkesidir.
Atık sular ile yağmur sularını birlikte toplayan kanalizasyon sistemlerine Birleşik Sistem, yağmur suyunun bir kanalda, atık suyun başka bir kanalda toplandığı sistemlere Ayrık sistem denir.
Birleşik kanalizasyon sistemi Ayrık kanalizasyon sistemi
* Yatırım maliyeti düşüktür. *Yatırım maliyeti birleşik kanalizasyon sistemine göre %40-60 oranında fazladır.
*Yapılacak arıtma tesisinin boyutu ve dolayısıyla maliyeti büyüktür.
*Arıtma tesisinin boyutu ve maliyeti küçüktür.
*Yağmurlu zamanlarda arıtma tesisine gelen Atık su miktarı düzensizdir, arıtmada sorunlara sebep olabilir.
*Yağmurlu zamanlarda arıtma tesisine gelen Atık su miktarı sabittir, arıtmada sorunlara yol açmaz.
*Caddelerden gelen tuz, kum, toprak vs gibi arıtmada problem oluşturabilecek maddeler kanalizasyon sistemine girer.
*Caddelerden gelen kum, tuz, toprak vs maddeler Atık sudan farklı kanala girdiği için arıtma tesisine gitmez.
*Kanallarda akış hızı az olabileceğinden kanallarda septik şartlar oluşabilir oksijensiz ortam oluşabilir bu da kötü kokulara sebep olabilir.
*Kanallarda akış hızı sabit ve hızlı olduğundan septik şartlar ve oksijensiz ortam nadir oluşur.
*Kanallar sık sık yıkanarak temizlenmelidir. *Sık sık yıkanmasına gerek yoktur.
*Şiddetli yağışlarda bodrum katlarına su basabilir.
*Şiddetli yağışlarda bodrum katlarına su basma durumu olmaz.
*Kanal ağını büyütmek kolaydır. *Dar sokaklarda iki kanal döşemesi zor olabilir.
Geri kazanılmış atık sular şehirlerde; park ve bahçelerin sulanması, yangınla mücadele ve tuvaletlerde, endüstride soğutma ve proses suyu olarak, tarımda sulama, rekreasyon amaçlı kullanım ve yeraltı suyunun beslenmesinde kullanılmaktadır.
Konutun bulunduğu alanın Büyükşehir sınırları içerisinde olması durumunda Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresinin, mücavir sınırları içerisinde ise Belediye Başkanlığının, bu alanların dışında kalması durumunda ise İl Özel İdaresinin belirleyeceği özelliklerde bir fosseptiğin konut sahibi tarafından yapılması ve atık suların bu fosseptikte toplanması sağlanmalıdır. Fosseptiğin dolmasına yakın zamanda ise ilgili idareye haber verilerek ücreti konut sahibi tarafından karşılanmak üzere fosseptikte biriken atık suların vidanjör ile çekilmesi en yakın kanalizasyon sistemine deşarj edilmesi sağlanmalıdır.
Sanayi kaynaklı kirliliğin en aza indirilmesi için önemli kazanımlar sağlayacak olan Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Uygulanmasının ilk somut adımlarından biri olarak “Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Tebliği” 14 Aralık 2011 tarih ve 28142 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Su kalitesinin iyileştirilmesi maksadıyla SKKY deki mevcut deşarj standartlarında (KOİ parametresi) kısıtlama genelgesi (2011/10 sayılı genelge) arıtma tesislerinin yapımında yaşanan gecikmeden dolayı revize edilmiştir. 2014/11 sayılı genelge ile uygulama tarihi 6 Mayıs 2016 olarak belirlenmiştir. Tekstil sektörü için temiz üretim tebliği 2011 yılında çıkartılarak; su tasarrufu, enerji verimliliği, hammadde geri kazanım sağlanarak kirliliğin kaynağında azaltımı sağlanacaktır.
Tebliğ kapsamında eğitimler gerçekleştirilmiştir.
Havzada dağınık halde bulunan sanayiler için kurulan 8 tane ıslah OSB’den 7 tanesi OSB statüsü kazanmış olup, bu OSB’lerin atık sularının 5 ayrı noktada toplanarak ortak arıtma tesislerinde arıtılması planlanmıştır. Arıtma tesisi proje onayları Bakanlığımız tarafından yapılmıştır.
Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerindeki mevcut atık su arıtma tesisleri ve yapılan/yapılacak olan evsel, kentsel ve endüstriyel Atık su arıtma tesislerinde oluşan ve oluşması beklenen arıtma çamuru miktarı, oluşan/oluşacak arıtma çamurlarının işlenmesi, yeniden kullanımı/geri kazanımı ve bertarafı ile ilgili sorunlar belirlenerek çözüm önerilerinin oluşturulmasını içeren “Ergene Havzası Arıtma Çamuru Yönetim Planının Hazırlanması Projesi” 2015 yılında başlanmıştır.
Evsel atık suyun debisine bakılmaksızın ilgili sanayi deşarj tablosu dikkate alınır.
Bağlantı Kalite Kontrol İzin Belgesinin düzenlenmesi Belediyelerin sorumluluğunda bulunmaktadır.
Aynı sanayi kuruluşu içinde birden fazla sektörün bulunması ya da aynı sektörün alt sektörlerinin bulunması hâlinde debi parametresi dikkate alınarak sektör tablosu belirleme işlemi yapılır.
Kurulu kapasitesi 10 ton/gün üzerinde olan yıkama, ağartma, merserizasyon, haşıllama, baskı, haşıl sökme ve benzeri ön işlem, boyama ve son işlemlerinin gerçekleştirildiği tekstil tesisleri bu Tebliğ hükümlerine tabidir.
Çevre Kanunu’nun 29 uncu maddesi çerçevesinde, Atık su Arıtma Tesislerinde kullanılan elektrik enerjisinin bir kısmı Bakanlığımızca geri ödenmektedir. Bu kapsamda Geri ödeme için istenen belgeler ve koşullar “Atıksu Arıtma Tesisi enerji teşviki Yönetmeliğinde” yer almaktadır.
2018/14 sayılı Atık su Arıtma/Derin Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi gereğince teknik rapor hazırlanması ve onay merciine (İl Müdürlükleri/Bakanlık) sunulması gerekmektedir. Bu kapsamda uygun görülen Atık su arıtma tesislerine proje onay muafiyeti verilmektedir.
2018/14 sayılı Atık su Arıtma/Derin Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi kapsamında ilgili Belediyenin Atık su altyapı tesisi yönetimine başvurulması gerekmektedir.
2018/14 sayılı Atık su Arıtma/Derin Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi kapsamında istenilen şartları sağlayan firmalar Atık su arıtma tesisi proje onay dosyası hazırlayabilmektedirler.
20.03.2010 tarih ve 27527 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık su Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği’nde sulama suyu olarak kullanılabilecek Atık suların taşıması gereken kriterler belirlenmiştir. Bu amaçla tasarlanacak olan Atık su arıtma tesisi için 2014/7 sayılı Atık su Arıtma/Derin Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi çerçevesinde proje onayının alınması ve sonrasında bu suların sulamada kullanılabilmesi amacıyla Çevre İzin Belgesinin alınması için Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne başvurulması gerekmektedir.
Bakanlığımızca periyodik aralıklarla atıksu arıtma tesislerine ait teknik bilgiler toplanmakta ancak bu tesislere ait bilgiler resmi kurumlar dışında paylaşıma açılamamaktadır. Bununla birlikte, konuyla ilgili olarak Türkiye İstatistik Kurumunca yayınlanan atıksu istatistiklerinden yararlanılabilir.
