Her birey ihtiyaçlarını karşılamak üzere her gün birçok farklı ürün satın alır. Alınan bu.ürünler çoğu zaman, daha sağlıklı ve korunaklı muhafaza edilmek üzere ambalajlanmaktadır. Ambalaj atıklarını, diger atıklardan ayrı sekilde biriktirmek sureti ile tekrar geri dönüsüme sevk edilebiliriz. Satın aldıgımız ürünlerin ambalajlarını evlerimizde ayrı birer torbada biriktirerek, ilk adımı atmıs oluruz. Biriktirdigimiz ambalaj atıklarını, evimize en yakın ambalaj atığı  konteynerine atarak geri dönüşümü başlatırız. Eger oturduğunuz belediye sınırları içerisinde ambalaj atığı konteyneri yoksa belediyenize bu konuda başvurmalısınız.

Evde, işyerlerinizde, alışverişlerinizde kullandığınız ürünlerin ambalajlarını ayrı şekilde biriktirebilirsiniz. Evinizde iseniz ambalaj atıklarınızı, diğer çöplerinizden farklı olarak mavi renkteki çöp torbalarında biriktirmelisiniz. Apartman görevlisine bu şekilde teslim etmeniz geri dönüşümün ilk adımı olarak yeterli olacaktır. Ayrı olarak biriktirdiğiniz ambalajlarınızı ister belediyeniz tarafından temin edilmiş geri dönüşüm konteynerlerine de bırakabilir, iş yerinizde veya okulunuzda geri dönüşüm kutuları var ise bu noktalara da atıklarınızı atabilirsiniz. Bu konteynerler belediyeniz tarafından düzenli olarak toplatılmak zorundadır.

Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında il, ilçe ve ilk kademe belediyeleri, ambalaj atıklarınızın ayrı toplanması konusunda yönetim planı hazırlamak ve atıklarınızı toplamak veya toplattırmak ile yükümlüdür. Belediyenizin bu yönde bir çalışması var ancak atıklarınız toplanmıyor ise belediyenize başvurarak hangi gün ve saatlerde mahallenizde atıkların toplandığına dair bilgi almanız gerekmektedir.

Tüm geri dönüşüm kumbara taleplerinizi öncelikle belediyenize bildirmelisiniz. Belediyelerin hazırlamış oldu ambalaj atık yönetim planları kapsamında kumbaralar yerleştirilmektedir.

Atık pillerin kaynakta ayrı toplanması konusunda Bakanlığımız tarafından yetkilendirilen ve Türkiye’de atık pil konusunda tek yetkili kuruluş olan Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) 2004 yılından beri atık pil toplama çalışmalarını Bakanlığımız koordinasyonunda yürütmektedir. http://www.tap.org.tr/atik_pil_toplama_noktalari_nerede-123.html adresinden size en yakın pil toplama noktasını bulabilirsiniz. PTT Şubeleri, okullar, üniversiteler, organize sanayi bölgeleri, muhtarlıklar, camiler, marketlerde (BİM, TESCO, KİPA, CARREFOUR, MİGROS, METRO GROSMARKET, TEKNOSA, KOÇTAS, PRAKTİKER gibi) atık pil toplama noktaları bulunmaktadır.

Bitkisel atık yağlar, çevre lisanslı geri kazanım tesisleri ile bitkisel atık yağ ara depolama tesisleri tarafından toplanır. Bunun dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından bitkisel atık yağlar toplanamaz. Söz konusu tesis bilgilerine Bakanlığımız ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü web sayfası üzerinden https://eizin.cevre.gov.tr/Rapor/BelgeArama.aspx linkinden ulaşılabilir.

Kullandığınız elektrikli ve elektronik eşyalar atık haline geldiğinde bunları belediyelerin kuracakları atık getirme merkezlerine, üreticiler ve lisanslı isleme tesisleri tarafından kurulacak aktarma  merkezlerine veya yeni bir elektrikli ve elektronik eşya satın aldığınızda talep etmeniz halinde benzer özellikteki eski elektrikli ve elektronik eşya atığınızı elektrik ve elektronik eşya bayilerine veya  dağıtıcılarına hiçbir ücret ödemeden verebilirsiniz.

M1, N1 kategorisindeki hurda araçlar için 81 ilde araç sahiplerinin rahatça ulaşabileceği, araçlarını teslim edebilecekleri ve hurdaya ayırabilecekleri teslim yerleri oluşturulmuştur. Bakanlığımız ve Emniyet Genel Müdürlüğü işbirliği ile oluşturulan “Ömrünü Tamamlamış Araçlar Bertaraf Takip Sistemi (ÖTA Sistemi)” adlı çevrim içi veri paylaşım sistemi ile lisanslı tesislere teslim edilmeyen ömrünü tamamlamış araçların Emniyet Müdürlüğünce hurdaya ayrılması engellenmiştir. ÖTA teslim yerleri listesine https://cygm.csb.gov.tr/atik-yonetimi-i-83468 bağlantısından ulaşılabilmektedir.

Atıkların yurtdışına ihracının kuralları Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin 23’üncü Maddesi kapsamında gerçekleştirilmekte olup yasaldır.

Notifikasyon atığın yurtdışına gönderilmesi veya yurtdışından getirilmesi için gereken izin belgesidir. Bu belge atığın ihraç edilmesi sürecinde gerekli olup atığı üreten firma bilgileri, bertaraf edici firma bilgileri, taşıyıcı firma bilgileri, atığın hangi gümrüklerden giriş çıkış yapacağı, ithalatçı ve ihracatçı ülkelerin ve varsa transit geçilecek olan ülkelerin onayları gibi izinleri kapsar. Ayrıca atığın miktarı ve kaç seferde sevk edileceği bu belgede bildirilir. Notifikasyon onayı tek seferlik çıkartılabileceği gibi yıllık olarak da çıkartılabilmektedir. Notifikasyon formu Atık Yönetimi Yönetmeliği Ek 5’te yer almaktadır.

Belgelendirme faaliyeti Ambalaj Bilgi Sistemi üzerinden gerçekleştirilmektedir.

Herhangi bir ambalaj üretimi yapılması, ambalajın ithal veya ihraç edilmesi, ürünlerin ambalajlı olarak satışa sunulması, fason üretim yapılması durumunda bulundukları ilin Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünden bildirim yapmak için kod numarası ve şifre alınması bir zorunluluktur.

Ambalaj bildirimlerini içeren müracaat formları il müdürlüklerimizden alınan kod ve şifreler ile Ambalaj Bilgi Sistemi üzerinden her yıl mart ayı sonuna kadar, bir önceki yılın satış rakamlarını içerecek şekilde gönderilmesi gerekmektedir. Bildirimlerin posta ile gönderilmesine gerek yoktur.

Belediye tarafından http://online.cevre.gov.tr adresinden kullanıcı kodu ve şifre için bilgi girişinde bulunulması, İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü'nden yazılı olarak kullanıcı kodu ve şifre talep edilmesi gerekmektedir.

Yönetmelikte serbest bölgelerde oluşan ambalaj atıklarının yönetimi hususunda hükümler yer almadığından ambalaj atığı toplama ayırma tesislerinin serbest bölgelerde bulunan şubeleri aktarma merkezi olarak adlandırılmamaktadır. Ayrıca belediyelerin ambalaj atığı yönetim sistemi dışında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda serbest bölgelerde oluşan ambalaj atıklarının bölge dışına çıkarılmasına Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği kapsamında oluşturulacak komisyon tarafından karar verilmesi ve (2012/3) sayılı Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalatına Dair Dış Ticarette Standardizasyon Tebliğinin 10 uncu maddesi kapsamında atığın özelliğine göre Bakanlığımızca ilgili yönetmelikler gereğince verilmiş olan toplama, ayırma, geri dönüşüm, geri kazanım, ara depolama, bertaraf tesisi lisansı, geçici faaliyet belgesi, çevre izin ve lisans belgesi veya çevre lisansına sahip işletmelere verilmesi gerekmektedir.

Ambalaj Bilgi Sistemi'ne kaybolunan yıl dahil olmak üzere bildirimde bulunulmayan yıllar da dahil olacak şekilde doldurulmalı ve o yıllara ait belgeleme sorumluluğu yerine getirilmelidir.

Atık Yönetimi Yönetmeliği kapsamında tehlikeli atıklara ilişkin Atık Yönetimi Yönetmeliği EK-4’te yer alan tehlikeli atıklar için zorunludur. Bakanlıkça belirlenen çevrimiçi programlar kapsamında (Tehlikeli atık beyan sistemi) bu beyanlar yapılmaktadır.

Sistem girişleri Bakanlığımız ve İl Müdürlüklerince anında görüntülenebildiği için posta yolu ile herhangi bir belge gönderilmesi gerekmemektedir. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri sisteme giriş yapan veya 3 aylık süre sonunda hala giriş yapmayan firmaları sistem üzerinden takip edebilmektedirler. Ancak, atık üreticisi beyan işlemini bitirdikten sonra “beyan bilgilerini” yazdırmak ve bu belgeyi beş yıl süre ile saklamak zorundadır. Bakanlığımızca yapılacak denetimlerde bu nüsha ibraz edilmek zorundadır.

Tehlikeli Atık Üreticilerinin https://ecbs.cevre.gov.tr adresini kullanarak aldığı e-Devlet şifresi kullanılarak aynı adresten TABS uygulaması seçilerek giriş yapılabilecektir.

Sistemin kullanımının nasıl olacağına ilişkin olarak hazırlanmış detaylı “Kullanım Kılavuzu” Bakanlığımız http://www.cygm.gov.tr adresinde yayınlanmaktadır.

Akü satış noktaları ve akü geçici depolama alanları hariç olmak üzere, atık pil ve aküler, atık yağlar ve kullanılmış kızartmalık yağlar beyan edilecektir.

Tehlikeli atığım yok diyen firmalar giriş yapacak, sadece firma bilgileri kısmı doldurulacaktır.

a) Atık listesindeki kodlar ve (A) ve (M) işaretleri ne anlama gelir? Atık Yönetimi Yönetmeliği Ek-4 de (A) işareti ile gösterilen atıklar konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girerken aynı listede (M) işareti ile gösterilmiş atıklar EK-3/B’deki eşik konsantrasyonları üzerinde bir değere sahipse muhtemel tehlikeli atıktır. Bu ayrımın yapılabilmesi için atığı temsil eden numuneleri EK-3/B analizi konusunda Bakanlığımızca yetkilendirilmiş lisanslı bir akredite çevre laboratuvarında atık üreticisi tarafından analizinin yaptırılması gerekmektedir. Ayrıca doğal karakterleri ya da oluşmalarına neden olan aktiviteye bağlı olarak Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin ekinde yer alan Ek-3/A’daki özelliklerden bir veya bir kaçına sahip olmaları ve Ek-3/B de verilen tehlikeli özellikleri göstermeleri durumunda tehlikeli atık olarak sınıflandırılır. b) Hangi atıklar tehlikelidir? MSDS (Malzeme güvenlik Bilgi Formu) raporuna göre H1 den H14 özellikleri gösteren atıklar tehlikeli olarak sınıflandırılır. Tehlikeli olduğu bilinen bazı atıklar: boya, vernik, yapıştırıcı, kozmetik atıkları, laboratuvar kimyasalları, kullanım süresi geçmiş ilaçlar, boya fosfat çamurları, bazı arıtma çamurları, flüoresan, kondansatör, x-ışını tüpleri, basınçlı kaplar, kartuş toner atıkları sayılabilir. Bununla birlikte, tehlikeli atıklar atık listesinde yıldız (*) ile işaretli atıklardır. c) Atığımı sınıflandırmayı bilmiyorum, atığıma nasıl kod vereceğim? Atıkları sınıflandırmada kullanılmak üzere Bakanlık web sitesinde Kılavuzlar bölümü altında “Tehlikeli Atıkların Sınıflandırılması Kılavuzu” bulunmaktadır. Bu kılavuz kullanılarak atığınızı ne şekilde sınıflandıracağınıza ilişkin detaylı bilgi alabilirsiniz. İlave sorularınız için Bakanlığımıza resmi başvuruda bulunabilirsiniz. d) Çalıştığım alanda/sektörde hangi atıklar çıkıyor? Bakanlıkça yapılan sektörel çalışmalar neticesinde sektörel kılavuzlar hazırlanmıştır. Bu kılavuzlara Bakanlık web sitesinde yer alan Kılavuzlar bölümü altından erişebilirsiniz. Çalıştığınız alan/sektöre ilişkin kılavuz yer almıyor ise Bakanlıkla iletişime geçilebilir.

a) Atık yağ üreticisinin yapması gerekenler nelerdir? Atık yağ üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla, Atık yağ analizlerini 15 inci maddeye uygun olarak yapmak veya yaptırmakla, atık yağları kategorilerine göre ayrı ayrı 18 inci maddede belirtilen şekilde geçici depolamakla, Tesisten kaynaklanan farklı kategorideki atık yağları birbirleriyle, PCB ve diğer tehlikeli atıklarla karıştırmamakla, tehlikeli atıkla kirlenmiş yağların bertaraf için Atık Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uymakla, Atık yağların lisans almış taşıyıcılar vasıtasıyla lisanslı işleme ve bertaraf tesislerine gönderilmesini sağlamakla, Yönetmeliğin 26’ncı maddesine göre kayıt tutmakla ve EK-2’de yer alan Atık Yağ Beyan Formunu doldurarak takip eden bir sonraki yılın Şubat ayı sonuna kadar il çevre ve şehircilik müdürlüğüne göndermekle, Atık yağların taşınmasında üretici ile işleme veya bertaraf tesisi işletmecisi arasında “uyuşmazlık çıkması halinde”, bu uyuşmazlık giderilemezse on beş gün içinde uyuşmazlığı il çevre ve şehircilik müdürlüğüne ve Bakanlığa bildirmekle, bu süre içinde uyuşmazlığa konu olan atık yağları kendi depolarında muhafaza altına almakla b) Atık yağ kategorileri nelerdir? Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Ek–1 e göre atık yağ kategorileri ve müsaade edilen kirletici parametre sınır değerleri I. Kategori Atık Yağ: Bu kategoride yer alan atık yağlardaki PCB, toplam halojen ve ağır metal gibi kirleticiler sınır değerlerin altındadır. Bu kategorideki atık yağların öncelikle “rejenerasyon ve rafinasyon yolu” ile geri kazanımlarının sağlanması gerekmektedir. Bu kategorideki yağlar 21 inci maddede belirtilen koşullar nedeniyle “enerji geri kazanımı” amacıyla kullanılabilir. II. Kategori Atık Yağ: Bu kategorideki atık yağlar Bakanlıktan lisans almış tesislerde enerji geri kazanımı amacıyla kullanıma uygun atık yağlardır. Ancak klorür, toplam halojen ve PCB parametreleri aşılmayan endüstriyel atık yağların rejenerasyon ve rafinasyon yoluyla geri kazanımı mümkündür. III. Kategori Atık Yağ: Bu kategoride yer alan atık yağlardaki ağır metaller tabloda verilen sınır değerlerin üzerindedir. Klorür ile toplam halojenler 2000 ppm’in, PCB ise 50 ppm’in üzerindedir. Rejenerasyon ve rafinasyona uygun olmayan, yakıt olarak kullanılması insan ve çevre sağlığı açısından risk yaratan ve lisanslı tehlikeli atık yakma tesislerinde yakılarak zararsız hale getirilmesi gereken atık yağlardır.

ÖTL (ömrünü tamamlamış lastik)’lerin geri kazanımı esastır. ÖTL üreticisi, aracının lastiklerini değiştirdiğinde eski lastiklerini, lastik dağıtımını ve satısını yapan işletmelere veya yetkili taşıyıcılara teslim eder. ÖTL’ler yetkili taşıyıcılara bedelsiz olarak teslim edilir.

a) Atık pil ve akümülatörlerin geçici depolanması ve taşınması nasıl gerçekleşir? • Atık pillerin toplanmasında pil toplama kutularında biriken atıkların alınması amacıyla yapılan toplamalar hariç; tehlikeli atık pillerin taşınmasında; Bakanlık çevrimiçi sistemi (MOTAT) kullanılarak atık gönderim işlemleri gerçekleştirilir. • Atık akümülatörlerin taşınması bölge bayiileri/dağıtıcılara kadar yapılacak taşımalar hariç olmak üzere ilgili il müdürlüğünden taşıma lisansı almış gerçek ve tüzel kişilerce yapılır. Atık akümülatörlerin, akümülatör ürünlerinin dağıtımını yapan işletmelerden atık akümülatör ara depolama veya geçici faaliyet belgesi ya da çevre izin ve lisansı almış atık akümülatör işleme tesislerine lisanlı araçlar ile taşınması ve taşıma esnasında Bakanlık çevrimiçi sisteminin (MOTAT) kullanılarak atık akümülatör gönderim işlemleri gerçekleştirilir. • Atık akümülatörler için Geri kazanım tesisleri ve akümülatör ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmeler ve araç bakım-onarım yerleri dışındaki atık akümülatör geçici depolama alanları, akümülatör üreticileri veya akümülatör üreticilerinin yetkilendireceği kişi veya kuruluşlar tarafından kurulabilir. Bu alanlar için ilgili Valilikten geçici depolama izni alınması zorunludur. Geçici depolama alanlarında atık akümülatörler 90 günden fazla tutulamaz. Bu alanlar Valiliklerin denetimi altında faaliyet gösterirler. b) Atık Akümülatör Taşıyıcılarının Lisans Alma Zorunluluğu var mıdır? • Evet, atık akümülatör taşıyacak araçların İl müdürlüğünden taşıma lisansı alması gerekmektedir. c) Pil ve Akümülatörlerin Etiketlenmesi ve işaretlenmesi nasıl olur? • Pil ve Akümülatörlerin Etiketlenmesi ve İşaretlenmesine İlişkin Kurallar Yönetmeliğin 33. Maddesinde yer almaktadır. Buna göre, pil ve akümülatör ürünlerinin etiketlenmesinde; • Atık akümülatörlerin ayrı toplanmasını sağlayacak sembol olarak, bu Yönetmeliğin 1 no’lu ekinde yer alan sembolün üretici tarafından kullanılması, • Atık akümülatörlerin geri kazanımlarının sağlanmasından yükümlü olan üreticilere geri dönmesini sağlamak amacıyla, bu ürünlerin etiketlenmesinde “depozitoludur” ibaresi ile Bakanlık tarafından firmaya verilen kod numarasının yer alması, • Kurşun asit akümülatörlerin üzerinde “Pb” ya da “kurşun” ve “GERİ KAZANILIR” ifadesi ya da “GERİ KAZANILACAK AKÜ” ibaresinin bulunması, ayrıca bu ürünlerin dış ambalajlarında da aynı ibarelerin bulundurulması, • (Değişik:RG-3/3/2005-25744) Sekonder hücreler ve sekonder pil ürünlerinin Türk Standartlarında (TS EN 61429) belirtilen şekilde etiketlenmesi ve işaretlenmesi zorunludur. Ağırlıkça milyonda beş (% 0,0005) den fazla cıva (Hg) içeren düğme tipi piller ile bu tür düğme pillerden oluşturulan pillerin ambalajlarının Ek-1’de gösterilen sembol ile işaretlenmesi gerekmektedir.

Kullandığınız bu ürünler atık haline geldiğinde bunları belediyelerin kuracakları atık getirme merkezlerine, üreticiler ve lisanslı isleme tesisleri tarafından kurulacak aktarma merkezlerine veya yeni bir elektrikli ve elektronik eşya satın aldığınızda talep etmeniz halinde elektrik ve elektronik eşya dağıtıcılarına hiçbir ücret ödemeden verebilirsiniz.

Atıkların üretilmesinden biriktirilmesine, geçici olarak depolanmasından nakliyesine, nakliyesinden bertaraf tesisine ulaşmasına kadar bütün süreçlerden müteselsilen sorumludur. Atık Yönetimi Yönetmeliği madde 9’da belirtildiği üzere Atık üreticisi; - Atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla, - Atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamakla, üç yıllık atık yönetim planını hazırlayarak valilikten onay almakla, - Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak, atıklarını tesislerinde geçici olarak depolaması durumunda valilikten izin almakla, - Ürettiği atıklarla ilgili kayıt tutmakla, atığını göndereceği çevre lisansı almış olan geri kazanım ya da bertaraf tesisinin istemiş olduğu uluslararası kabul görmüş standartlara uygun ambalajlama ve etiketleme yapmakla, - Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin ekinde yer alan EK-4’de (M) işareti ile bulunup EK-3/B’de belirtilen özellikleri içermediği öne sürülen atıklar için bu atıkların tehlikeli olmadığını Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum/kuruluşlara ait laboratuvarlar ve/veya uluslararası kabul görmüş kuruluşlarca yapılan analizlerle Bakanlığa belgelemekle, - Atığın niteliğinin belirlenmesi için yapılan harcamaları karşılamakla, - Atık beyan formunu her yıl takip eden yılın en geç Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde Bakanlıkça hazırlanan web tabanlı programı kullanarak doldurmak, onaylamak ve çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla, - Atık taşımacılığında mevcut uluslararası standartlara uymakla, - Atığı bertaraf tesisinin kabul etmemesi durumunda taşıyıcıyı başka bir tesise göndermekle veya taşıyıcının atığı geri getirmesini ve bertarafını sağlamakla, - Atıklarını bu Yönetmelikteki esaslara uygun olarak kendi imkânları ile veya çevre lisansı almış atık bertaraf tesisinde gerekli harcamaları karşılayarak veya belediyelerle ya da gerçek ve tüzel kişilerle kurulacak ortak atık bertaraf tesislerinde bertaraf etmek veya ettirmekle, - Atıkların fabrika sınırları içinde tesis ve binalardan uzakta beton saha üzerine yerleştirilmiş sağlam, sızdırmaz, emniyetli ve uluslararası kabul görmüş standartlara uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza etmekle, konteynırların üzerinde tehlikeli atık ibaresine yer vermekle, depolanan maddenin miktarını ve depolama tarihini konteynırlar üzerinde belirtmekle, konteynırların hasar görmesi durumunda atıkları, aynı özellikleri taşıyan başka bir konteynıra aktarmakla, konteynırların devamlı kapalı kalmasını sağlamakla, atıklarını kimyasal reaksiyona girmeyecek şekilde geçici depolamakla, - Ayda bin kilograma kadar atık üreten üretici biriktirilen atıkları valilikten izin almaksızın atıklarını arazisinde en fazla yüz seksen gün geçici depolayabilir. - Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak geri kazanım ve bertaraf tesislerine gönderilmeden önce kendi atıklarını gerekli önlemleri alarak fiziksel, kimyasal veya biyolojik işlemlerle zararsız hale getirmek, bakiye atık oluşuyor ise uygun şekilde çevre lisansı almış bertaraf ve geri kazanım tesisine götürmekle veya gönderilmesini sağlamakla, - Tesis içinde atıkların toplanması taşınması ve geçici depolanması gibi işlemlerden sorumlu olan çalışanların sağlığı ve emniyeti ile ilgili her türlü tedbiri almakla, - Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve bunun gibi olaylar sunucu meydana gelen kirliliğin önlenmesi amacıyla, atığın türüne bağlı olarak olayın vuku bulduğu andan itibaren en geç bir ay içinde olay yerinin eski haline getirilmesi ve tüm harcamaların karşılanmasıyla, - Kaza sonucu veya kasti olarak atıkların dökülmesi ve bunun gibi olaylar vuku bulduğunda valiliği bilgilendirmek ve kaza tarihi, kaza yeri, atığın tipi ve miktarı, kaza sebebi, atık bertaraf işlemi ve kaza yerinin rehabilitasyonuna ilişkin bilgileri içeren raporu valiliğe sunmakla, - Faaliyetlerine yönelik inşaat ve işletme ruhsatı alınması aşamasında, tehlikeli atıklarının bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda bertarafının sağlanacağını belgelemekle yükümlüdür.

Tehlikeli atıklar belirli bir süre tesis içinde geçici depolanabilmektedir. a)Geçici depolama için izne gerek var mı? Ne kadar süre depolama yapabilirim? Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin 9. maddesinin (f) fıkrasında belirtildiği üzere Valilikten izin almak gerekmektedir. Şayet üretici ayda bin kilograma (1 ton/ay) kadar atık üretiyorsa “valilikten izin almaksızın” atıklarını arazisinde en fazla yüz seksen gün geçici depolayabilir.

Her atık ambalajı, içindeki atık ile ilgili tüm bilgileri içeren atık etiketi ve Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği Ek-4’de belirtilen tehlikeli atık işaretleri ile etiketlenmelidir. Atık Etiketi üzerindeki atık tanımı ile Ulusal Atık Tasıma Formu üzerindeki atık tanımı aynı olmalıdır. Atık Etiketi örneği web sayfamızdan temin edilebilir.

Taşıma işlemi ve bedeli atık üreticisine ait olup, Atık Yönetimi Yönetmeliği’ne göre tehlikeli atık sınıfına giren atıklar, Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ doğrultusunda bağlı bulunan Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinden “Atık taşıma araç lisansı” alınması zorunlu olup tehlikeli atıklar bu araçlarla işleme tesislerine MoTAT sistemi kullanılarak gönderilmelidir. a) Lisanslı Nakliyenin Normal Nakliyeden Farkı Nedir? Lisanslı araçlar tehlikeli atıkların taşınması için sızdırmazlık gibi özel önlemler alınmış ve Bakanlıktan lisanslanmış araçlardır. Yönetmeliğe göre Tehlikeli atıkların lisanslı araçla nakliyesi zorunludur. Normal nakliye araçlarıyla tehlikeli atık taşınmasına izin verilmemektedir. b) Lisansız araçlarla atık gönderebilir miyim? Tehlikesiz atıklar ve Atıkların Karayolunda Taşınmasına İlişkin Tebliğ doğrultusunda 50 kg’a kadar olan atıklar, lisanssız araçla nakliye edilebilmektedir. Ancak bu atıklar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden karayolunda taşımaya uygun araçlarla taşınmalıdır.

Atık üreticisi Atık beyan formunu her yıl takip eden yılın en geç Mart ayı sonuna kadar bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde Bakanlıkça hazırlanan web tabanlı programı kullanarak doldurmak, onaylamak ve çıktısını almak ve beş yıl boyunca bir nüshasını saklamakla yükümlüdür.

a) Atık Yönetim Planı nedir? Atık Yönetimi Yönetmeliği’nde tanımlanan şekliyle; Atık Yönetim Planı: Atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimini sağlamak üzere hazırlanan kısa ve uzun vadeli program ve politikalardır. b) Tehlikeli atık üreten tesislerin yönetim planlarında neler olmalıdır? Sanayicinin hazırladığı ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine gönderilecek atık yönetim planları detaylı olmalıdır. Her tesisin atık yönetim planı farklı olabilir. Tesisin prosesine ve yönetim politikasına (atıkların geri kazanımı, bertarafı, ihraç edilip-edilmeyeceği, 3 yıl içinde kapasitenin artırılıp artırılmayacağı gibi) vs. göre değişebilir. Ancak, her yönetim planında mutlaka olması gerekenler; -Tesis içinde oluşan atıkların Atık Yönetimi Yönetmeliği EK 4 te verilen kodlar ve miktarları, -Geçici depolama alanlarının durumunu gösteren bilgiler, -Atıkların ne kadarının geri kazanıldığı, -Ne kadarının bertarafa gönderildiği, -Atıkların gönderildiği geri kazanım ve bertaraf tesislerinin isim ve adresleri, -Atıklara uygulanan işlemler, -Tesis içinde atık minimizasyonu için yapılan işlemler, Atık Yönetim planı hazırlanmasına ve değerlendirilmesine ilişkin esaslar https://cygm.csb.gov.tr/atik-yonetimi-i-83468 adresinde yer almakdır. c) Belediyelerin hazırlayacağı yönetim planlarında neler olmalıdır? Belediyelerin hazırlayacağı atık yönetim planları, evlerden kaynaklanan tehlikeli atıkları kapsamakta olup ayrı bir format belirlenmemiştir. Ancak yönetim planları hazırlanırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir: - Evlerden kaynaklanan tehlikeli atıklar kaynağında ayrı mı toplanıyor, yoksa ayırma ünitesi mi var belirtilmelidir. Bunların hiçbiri yoksa ne planlandığı belirtilmelidir. Amaçlar, hedefler verilmelidir. - Ayrı toplanan tehlikeli atıkların adları atık kodları ile birlikte ve miktarları belirtilmelidir. Nüfusa ve nüfus artış oranına göre 3 yıllık olarak tahmini hazırlanmalıdır. - Ayrı toplanan tehlikeli atıklar için geçici depolama veya ara depolama tesisleri var mı yok mu bilgi verilmelidir. - Geri kazanım veya bertaraf tesislerine gönderilmesi için tasıma planları yer almalıdır. (Haftalık aylık veya belli bir miktara erişince gönderileceği gibi.) - Taşıma için lisanslı araçlar belediyeye mi ait, yoksa lisanslı tasıma firmalarından mı karşılanıyor ya da ne planlanıyor, belirtilmelidir. - Kamuoyunun bilgilendirilmesi için yapılanlar ve yapılacaklar anlatılmalıdır.

Maden atıklarının yönetimi, Bakanlığımızca hazırlanarak 15.07.2015 tarihli ve 29417 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 15.07.2017 tarihinde yürürlüğe giren “Maden Atıkları Yönetmeliği” kapsamında gerçekleştirilmektedir.

Maden atıklarının karakterizasyonu kapsamında asit maden drenajı analizleri (sülfit-sülfür (S-2) analizleri, statik ve kinetik testler) Bakanlıkça yetkilendirme işlemleri yapılana kadar TÜRKAK akreditasyonu bulunan laboratuvarlar ya da üniversite laboratuvarlarında yapılabilir.

İnert maden atıklarının yönetimine ilişkin hükümler Maden Atıkları Yönetmeliği’nin ilgili bölümlerinde mevcuttur.

Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince Çevresel Etki Değerlendirme, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğüne başvurularak önce GFB (Geçici Faaliyet Belgesi) sonra Lisans alınması zorunludur.

Sondaj çamurlarının yönetimine ilişkin hususlar Maden Atıkları Yönetmeliği’nin ilgili bölümlerinde mevcuttur. Bununla birlikte; petrol, doğalgaz ve jeotermal sondaj çamurları söz konusu Yönetmeliğin kapsamında bulunmamaktadır.

2872 sayılı Çevre Kanunu 13. Maddesi uyarınca tehlikeli atıkların ithalatı yasaktır. Diğer yandan, Ticaret Bakanlığı bazı atıkların ithalatını yasaklayabilir veya kontrol altında tutabilir. İthalatı izne tabi atıklar ve yasak olan atıklara ilişkin her yıl yayımlanan iki adet Tebliğ bulunmaktadır; 1) Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Atıkların İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi) 2) Çevrenin Korunması Yönünden Kontrol Altında Tutulan Metal Hurdaların İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve Denetimi) Bu Tebliğler kapsamında ithalat yapmak isteyen sanayicilerin alması gereken belgelere ilişkin bilgi ve dokümanlara Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü internet sayfasından ulaşılabilmektedir.

Tehlikeli atık ihracatı, Atık Yönetimi Yönetmeliği kapsamında gerçekleştirilebilir. Tehlikeli atık ihracatı yapılacak ülke ve transit ülkelerden yazılı onay alınması amacıyla anılan Yönetmelik Ek-5’te yer alan Ön Bildirim (Notifikasyon) formu doldurularak ilgili diğer evraklarla birlikte Bakanlığa başvurulması gerekmektedir. İhracat işleminde uyulması gereken kurallar ve yapılması gereken is ve işlemler için hazırlanmış dokümanlara Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü internet sayfasından ulaşılabilmektedir.

 Atıkların toplanması, geri dönüşümü, geri kazanımı vb. hususlarda faaliyet gösterecek işletmeler, ilgili Lisans konusuna göre Çevre izin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında yer alan belgeleri Bakanlığımıza sunmalıdır. 

Ömrünü tamamlamış lastiklerin yönetiminde Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği Kota Uygulaması ve Sorumluluklar başlıklı 17 nci maddesi kapsamında bir yıl önceki piyasaya sürülen lastik tonajı hesaba alınarak bir sonraki yıl % 80 oranında ömrünü tamamlamış lastik toplanarak Bakanlığa bildirilmesi zorunludur.

Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında pil üreticileri; genel bir toplama ve geri dönüşüm sistemi geliştirerek veya belli bir sisteme katılarak atık pillerin toplanmasını ve bertarafını sağlamakla yükümlüdür. Pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmeler ise atık pil toplama sistemi olmayan markaların pillerini satmamakla ve pil üreticilerinin kuracakları sisteme uygun olarak tüketiciler tarafından getirilen atık pilleri ücretsiz olarak almakla, yükümlüdür. Mevzuata aykırı faaliyet gösteren sorumluların ilgili ilde bulunan Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne bildirilmeleri gerekmektedir.

 Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde ambalaj atığı üreticileri, ambalaj atıklarını, bağlı bulundukları belediyenin ambalaj atıkları yönetim planına uygun olarak, diğer atıklardan ayrı biriktirmek ve belediyenin toplama sistemine vermekle yükümlüdür. Ayrıca, ambalaj atıklarının toplanması ayrılması, geri dönüşümü ve geri kazanımı amacıyla faaliyet gösteren veya göstermek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler çevre lisansı almak zorundadırlar. Bununla birlikte, Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında 2872 sayılı Kanunda öngörülen müeyyideler uygulanır.

Bitkisel atık yağlar, çevre lisanslı geri kazanım tesisleri ile bitkisel atık yağ ara depolama tesisleri tarafından toplanır. Bunun dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından bitkisel atık yağlar toplanamaz. Söz konusu tesis bilgilerine Bakanlığımız ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü web sayfası üzerinden https://eizin.cevre.gov.tr/Rapor/BelgeArama.aspx linkinden ulaşılabilir. Mümkün olduğunca bulunduğu şehirde Bitkisel Atık Yağların teslim edilmesi, yok ise diğer yakın şehirlerdeki lisanslı tesislere teslim edilmesi gerekmektedir.

Ülkemizin atık yönetim stratejisinin en önemli ilkelerinden birisi “atıkların geri kazanılması”dır. Başta Çevre Kanunu olmak üzere çevre mevzuatını oluşturan bütün hukuki düzenlemelerde atıkların tekrar kullanılması, materyal ve enerji olarak geri kazanılması öncelikli yönetim prensiplerinden birisi olarak ele alınmış; geri kazanım faaliyetleri teşvik edilmiş; geri kazanım tesislerinin teknik ve idari yeterliliklerinin arttırılması amacıyla kriterler oluşturulmuş ve bu kriterleri sağlayan tesisler lisanslandırılarak hem ekonomiye hem de çevreye katkıda bulunmaları sağlanmıştır. Ulusal mevzuatımız gereğince atık üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda atıkların; yeniden kullanımı, geri dönüşümü ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile geri kazanılması, enerji kaynağı olarak kullanılması veya bertaraf edilmesi esastır ve doğal kaynak ve enerji kullanımının azaltılmasına yönelik olarak geri kazanılmış ürünlerin kullanımının özendirilmesi esastır. Faaliyetler sonucu meydana gelen atıkların yönetimine ilişkin 02/04/2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği’nde yer alan hususlara uyulması gerekmektedir. Bu kapsamda, öncelikle mümkünse atık oluşturulmaması, atık oluşacak ise de en az atık oluşacak faaliyetlerin yapılması, atığın azaltılması, yeniden kullanılması, geri dönüştürülmesi ve geri kazanılması önceliklidir. Bertaraf etme yöntemi ise hiçbir şekilde geri kazanılamayan atıklar için uygun koşullar çerçevesinde kullanılmalıdır.

 Atık pil toplama ile ilgili olarak Taşınabilir Pil Üreticileri Derneği’nden talep edilerek temin edilebilir. Bitkisel Atık Yağ Toplama Bidonu Bitkisel Atık Yağ toplamakla yetkili toplayıcılardan temin edilebilir. Öte yandan, ambalaj atıklarının geri dönüşümüne ilişkin ekipmanları ise Belediyelerin hazırlamış olduğu yönetim plânları kapsamında ilgili Belediye ile irtibata geçilerek temin edilebilir. 

Atık üreticileri tarafından üretilen atıkların yönetimine ilişkin hususlar atık türü özelinde farklılık göstermekle birlikte, mevzuatımızda farklı atıklar için farklı depolama koşulları yer almaktadır. Bu çerçevede atıkların geçici depolamasına ilişkin olarak ilgili atığın yönetimine esas mevzuatın incelenmesi ve teknik şartların yerine getirilmesi gerekmektedir.  Ayrıca, 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete ‘de Yayımlanarak Yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin “Geçici Depolama” başlıklı 13. Maddesine doğrultusunda gerekli fiziki şartların sağlanması gerekmektedir. Bununla birlikte, Belediye atıklarının depolanmasında, 26/3/2010 tarihli ve 27533 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte yer alan hususlara uyulması gerekmektedir.   

 Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde ambalaj atığı üreticileri, ambalaj atıklarını, bağlı bulundukları belediyenin ambalaj atıkları yönetim planına uygun olarak, diğer atıklardan ayrı biriktirmek ve belediyenin toplama sistemine vermekle yükümlüdür. 02.04.2015 tarih ve 29314 sayılı Resmi Gazete ‘de Yayımlanarak Yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği 5’inci Maddesi (ı) bendi “(Değişik:RG-23/3/2017-30016) Atıkların toplanması, taşınması, geri kazanılması ve/veya bertaraf edilmesi işlemleri, Bakanlık ve/veya il müdürlüğünden gerekli izin ve/veya çevre lisansı almış tesisler, üretici/yetkilendirilmiş kuruluşlar, atık taşımaya yetkili/lisanslı taşıyıcılar tarafından izinleri/lisansları kapsamında gerçekleştirilir. Atıkların bu firmalar/tesisler dışında üçüncü kişiler tarafından toplama, taşıma, geri kazanım ve/veya bertaraf faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, diğer maddelerle ve yakıtlara karıştırılarak yakılması yasaktır.” hükmü kapsamında lisanlı tesisler dışında geri kazanım veya bertarafı uygun görülmemektedir.

Bakanlığımızdan lisanslı Ömrünü Tamamlamış Lastik Geri Kazanım tesislerine verilebilir. Bu tesislere Bakanlığımız ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü web sayfası üzerinden https://eizin.cevre.gov.tr/Rapor/BelgeArama.aspx linkinden ulaşılabilir.

Ömrünü tamamlamış araçlarla ile ilgili tesisin faaliyet göstereceği ilin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ve Bakanlığımız ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü’ne gerekli başvuruların yapılması gerekmektedir.

2013 yılı Ocak ayı itibariyle tıbbi atıklar da Atık Beyan Sistemi(TABS) ile bildirilmeye başlanmıştır. Sağlık kuruluşları tıbbi atıklar da dahil olmak üzere ürettikleri atıklara ilişkin atık beyan formunu bir önceki yıla ait bilgileri içerecek şekilde her yıl Ocak ayından başlamak üzere en geç Mart ayı sonuna kadar Bakanlıkça hazırlanan çevrimiçi uygulamaları kullanarak doldurmak, onaylamak ve form çıktısının bir nüshasını beş yıl boyunca saklamakla yükümlüdürler.

Atık ilaçlardan “Sitotoksik ve sitostatik ilaçlar”  tehlikeli, bunların dışındakiler ise tehlikesiz atıktır. Atık ilaçların bilinçsizce atılması, lavabolara dökülmesi çevre ve insan sağlığını doğrudan etkilemektedir. Bilinçsizce atılan bu ilaçlar yeraltı su kaynaklarının ve dolayısıyla toprağın kimyevi maddelerle kirletilmesine neden olmaktadırlar. Bu sebeple bu tür atıkların kontrollü bir şekilde bertarafının sağlanması ve piyasaya yeniden sunulmasının engellenmesi gerekmektedir. Ülkemizde atık ilaçların geri kazanımı yapılmadığından çevre ve insan sağlığının korunması ve atık ilaçların kontrolsüz şekilde bertarafı neticesinde oluşabilecek risklerin ortadan kaldırılması amacıyla, tehlikesiz nitelikteki atık ilaçların da tehlikeli nitelikteki atık ilaçların bertaraf edildiği şekilde bertarafının gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir. Bu amaçla söz konusu atık ilaçların ilgili atık kodunu (180108, 180109) kabul etmek üzere atık yakma konulu çevre lisansı/geçici faaliyet belgesi bulunan atık işleme tesislerinde bertarafı sağlanmalıdır. 

 Tehlikeli olmayan ilaçların boş şişeleri ile serum şişelerinin herhangi bir enfeksiyon yapıcı etkenle kontamine olmamaları durumunda ambalaj atığı olarak geri kazanımı sağlanmalıdır.  Herhangi bir enfeksiyon yapıcı etkenle kontamine olmaları durumunda ise tıbbi atık olarak yönetilmelidir. Diğer yandan, atık sitotoksik ve sitostatik ilaçlar tehlikeli atık olduğundan sitotoksik ve sitostatik ilaçların şişeleri ve bu ilaçların kullanıldığı serum şişelerinin tehlikeli atık olarak sınıflandırılarak bertarafının sağlanması gerekmektedir. Ancak, içlerindeki ilacın tamamen kullanılmadığı ya da kullanılamadığı başta flakonlar olmak üzere ilaç barındıran şişelerin içlerindeki ilaçların tehlikeli olup olmadığına bakılmaksızın herhangi bir işleme tabi tutulmadan ayrı toplanarak atık ilaçlar gibi yönetilmesi uygun değerlendirilmektedir. Bu itibarla söz konusu flakon atıkları, 15 01 10* atık kodu ile "tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar" olarak yönetilmelidir.

Sağlık kuruluşlarında oluşan enfeksiyonu önlemek amacı ile toplanmaları ve bertarafı özel işleme tabi olmayan; sargılar, vücut alçıları, tek kullanımlık giysiler, alt bezleri, vb. atıklar tehlikesiz atıktır. Bahsi geçen atıkların kontaminasyon sonucu enfeksiyon yapıcı atık olmaları durumunda 180103* atık kodu verilerek tıbbi atık olarak yönetilmesi aksi halde 180104 atık kodu ile tehlikesiz atık olarak yönetilmesi uygun görülmektedir.

Herhangi bir kimyasalla muamele görmüş patolojik atıkların yakılarak bertaraf edilmesi zorunludur. Sterilizasyon işlemine tabi tutulacak atıklar içinde herhangi bir kimyasalla muamele görmüş patolojik atıklar bulunamaz. Sağlık kuruluşları, herhangi bir kimyasalla muamele görmüş patolojik atıkları diğer tıbbi atıklardan ayrı toplamakla yükümlüdürler. Bu amaçla, Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde tanımlanan kırmızı renkli plastik biriktirme kapları kullanılır. Herhangi bir kimyasalla muamele görmemiş kan torbaları ve kan yedekleri dâhil vücut parçaları ve organları ise yine Yönetmelikte tanımlanan kırmızı renkli plastik tıbbi atık torbalarında toplanabilir ve diğer enfeksiyon yapıcı atıklar gibi sterilizasyona tabi tutularak bertaraf edilebilirler. Lisanslı araçlara verilmeden önce kesinlikle patolojik atıklar içerisinde bulunduğu sıvıdan (formaldehit, ksilen vb.) ayrılmaz, sıvısı süzülmez.

 Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde; tıbbi atıkların bertaraf edildiği veya sterilizasyon işlemine tabi tutulduğu tesisler “tıbbi atık işleme tesisi” olarak tanımlanmaktadır. Yönetmeliğin 5’inci maddesi ikinci fıkrasına göre; sağlık kuruluşları, münferit tıbbi atık işleme tesisi kuramaz ve işletemez.

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin 8'inci maddesi birinci fıkrasının (ç) bendine göre; büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer yerlerde belediyeler, tıbbi atığın sterilizasyonunu ve/veya bertarafını sağlamak/sağlattırmakla, bu amaçla tıbbi atık işleme tesisi kurmak/kurdurmakla, işletmek/işlettirmekle yükümlüdürler. Belediyeler tıbbi atık yönetimiyle ilgili Yönetmeliğin 8'inci maddesi birinci fıkrası ile verilen yükümlülüklerini ya doğrudan kendileri ya da yetki devrettikleri kişi ve kuruluşlar aracılığıyla yerine getirmektedirler.  

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 8’inci maddesi üçüncü fıkrası gereğince, tıbbi atık işleme tesislerinin bulunduğu illerdeki merkez ve tüm ilçe belediyelerinde oluşan tıbbi atıklar ildeki tıbbi atık işleme tesisine gönderilir. Ancak, tıbbi atık işleme tesisinin kapasitesinin yetersizliği ve uygunsuz coğrafi koşullar gibi sebeplerle tıbbi atıkların bu tıbbi atık işleme tesisine gönderilmesinde zorluklar olması halinde; tıbbi atıklar bir başka ilde bulunan tıbbi atık işleme tesisine gönderilebilir. Bu durumda; öncelikle tıbbi atığın gönderilmek istendiği tıbbi atık işleme tesisinin bulunduğu ilin il müdürlüğünün uygun görüşünü müteakip, her iki ilin mahalli çevre kurulunda olumlu karar alınması kaydıyla ilgili belediye ile sözleşme yapılması gerekmektedir. 

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 8’inci maddesi dördüncü fıkrası gereğince, tıbbi atık işleme tesislerinin bulunmadığı illerde belediyeler kendilerine uygun tıbbi atık işleme tesisi belirlemek zorundadır. Bu durumda; tıbbi atık işleme tesisinin bulunduğu ilin il müdürlüğünden onay alınması ve her iki ilin mahalli çevre kurulu tarafından olumlu karar alınması kaydıyla ilgili belediye ile sözleşme yapılması gerekmektedir.  

 Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin 9’uncu maddesi birinci fıkrasının (c) bendi ile sağlık kuruluşları; tıbbi atıkların ayrı toplanması, sağlık kuruluşu içinde taşınması ve geçici depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren tıbbi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla yükümlü tutulmuşlardır. Ayrıca, Yönetmeliğin Geçici 1’inci maddesi ile sağlık kuruluşlarının Yönetmeliğin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde bahsi geçen tıbbi atık yönetim planını hazırlayarak uygulamaya geçirmesine ilişkin zorunluluk getirilmiştir. Ayrıca, gerek sağlık kuruluşları ve belediyelerce hazırlanacak tıbbi atık yönetim planlarının oluşturulmasına teknik destek sağlamak, gerekse de sağlık kuruluşları ve belediyelerce hazırlanacak tıbbi atık yönetim planlarının standardizasyonunu sağlayarak Yönetmeliğin etkin bir şekilde uygulanmasını temin etmek amacıyla “Sağlık Kuruluşu Tıbbi Atık Yönetim Planı Formatı” ve “Belediye Tıbbi Atık Yönetim Planı Formatı” hazırlanmıştır. Söz konusu tıbbi atık yönetim planı formatları Bakanlığımızın http://www.csb.gov.tr/gm/cygm/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=423 internet adresinde yayınlanmaktadır. 

Sağlık kuruluşlarının faaliyeti sonucu oluşan tıbbi atıkları da dahil olmak üzere tüm tehlikeli ve tehlikesiz atıklarının yönetimini ne şekilde sağladıkları, ilerleyen yıllarda bu atıkların yönetimine yönelik olarak atık azaltıcı hangi tedbirlerin alınacağına dair bilgileri de içeren üç yıllık Atık Yönetim Planını (Endüstriyel Atık Yönetim Planı) hazırlayarak onay almak üzere Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine sunmaları gerekmektedir. Söz konusu plan formatı Bakanlığımız (http://www.csb.gov.tr/gm/cygm/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=423) internet adresinde yer almaktadır. 

Sağlık kuruluşlarının hazırladıkları tıbbi atık yönetim planını Bakanlığımıza ya da il müdürlüklerimize sunmasına ilişkin bir yükümlülükleri bulunmamaktadır. Ancak, Bakanlığımız ve/veya il müdürlüğümüz personeli tarafından yapılacak denetimlerde bahsi geçen planın ibraz edilmesi isteneceğinden verilen süre içerisinde tıbbi atık yönetim planı hazırlanarak uygulamaya geçirilmelidir. Ayrıca, Atık Yönetimi Yönetmeliği gereğince hazırlanması gereken Atık Yönetim Planının (Endüstriyel Atık Yönetim Planı) onaylanmak üzere il müdürlüğüne gönderilmesi gerekmektedir.

 11 Mart 2010 tarih ve 27518 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2010/190 Karar Sayılı Tehlikeli Maddeler İçin Yaptırılacak Sorumluluk Sigortaları Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararı’nın 5’inci maddesinde “5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu eki (I) sayılı cetvelde yer alan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri bu Karar kapsamına dahil değildir.” hükmü bulunmaktadır. Bu nedenle, söz konusu karar doğrultusunda genel bütçeli kamu idarelerinden olan sağlık kuruluşlarından Tehlikeli Atık Mali Sorumluluk Sigortası yaptırmaları istenmemektedir. Ancak, diğer sağlık kuruluşları 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 13’üncü maddesi ve Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin 16’ncı maddesi kapsamında Tehlikeli Atık Mali Sorumluluk Sigortası yaptırmakla yükümlüdürler.  

Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıkların yönetimi ile ilgili esaslar Bakanlığımızca “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Eğitim Programları Genelgesi” ile belirlenmiştir. Söz konusu eğitimler, İl Müdürlüklerimizin ilgili personelleri için “Eğiticilerin Eğitimi Programı”, belediyelerin ilgili personelleri için de “Yerel Eğitim Programı” şeklinde iki aşamalı olarak uygulanmaktadır. Yönetmeliğin uygulanmasından sorumlu belediyelerin veya yetkisini devrettiği taşıma ve bertaraf firmalarının personeli, Yönetmelik kapsamındaki yükümlülükleri hakkında yerel eğitim programına tabi tutulurlar. Yerel Eğitim Programları Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlükleri tarafından düzenlenmektedir. Yerel eğitim programlarında yer alan konularla ilgili eğitimler, eğiticilerin eğitimi programını başarıyla tamamlayan İl Müdürlüğü personeli tarafından verilir.  

31 Mart 2018’e kadar yapılması gereken söz konusu bildirimler, 2017 yılı faaliyetleri esas alınarak yapılacağından 24.8.2011 tarihli ve 28035 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” kapsamı dahilinde yapılacaktır.

Evet, Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan Ambalaj Tanımına İlişkin Açıklayıcı Örnekler revize edilmiştir. Daha önce ambalaj olarak değerlendirilmeyen “alışveriş poşetleri”, “ambalajlamada kullanılan plastik, metal ve benzeri şeritler” gibi bazı ürün ve malzemeler artık ambalaj olarak değerlendirilmektedir. Yönetmeliğin yürürlük tarihi olan 1/1/2018 tarihinden itibaren kapsama alınan ambalajlar için piyasaya süren, üretici ve tedarikçi bildirimleri 2018 yılı faaliyetine istinaden 2019 yılından itibaren başlayacaktır.

Muafiyet sınırı 3.000 kg’dan 1.000 kg.’ a düşürülmüştür. Piyasaya sürdüğü ambalaj miktarı yıllık 1.000 kg ve altında olan işletmeler için sadece bildirim yükümlülüğü bulunmakta olup, bu işletmeler geri kazanım hedeflerinden (belgelendirme) muaftır. Uygulama, piyasaya sürenlerin 2018 yılı faaliyetlerine istinaden yapacakları 2019 yılı bildirimlerinden itibaren başlayacaktır.

Evet, Piyasaya Sürenler geri dönüşüm/geri kazanım hedeflerini yerine getirmek amacıyla ambalajlarına depozito/iade sistemi uygulayabilir veya yetkilendirilmiş kuruluşa sorumluluklarını devredebilir. Yetkilendirilmiş Kuruluşlar ile anlaşma yöntemi ile depozito/iade sistemibirlikte kullanılabilir olup, birden fazla yetkilendirilmiş kuruluş ile anlaşmak da mümkündür. Daha önce ambalaj bilgi sistemine yüklenmiş olan ve süresi devam eden Belediye - Piyasaya Süren sözleşmelerinin sistem üzerindeki "Sözleşme Bitiş Tarihi" 31.12.2017 olarak, yeni yönetmeliğin yürürlük tarihi doğrultusunda düzenlenmiştir.

Bildirimler için son tarih Mart ayı sonu olarak belirlenmiştir. Ayrıca yükümlülüğünü yetkilendirilmiş kuruluş aracılığıyla yerine getiren piyasaya sürenler, yapacakları sözleşmenin en geç Haziran ayı sonuna kadar Ambalaj Bilgi Sistemi üzerinden gönderilmesini sağlamalıdırlar.

Yönetmelikte bedele ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Belediyelerce hazırlanmış ve uygulamaya konulmuş bir yönetim planı çerçevesinde faaliyetler yürütülüyorsa, plan kapsamında yer alan tüm atık üreticileri ambalaj atıklarını diğer atıklardan ayrı biriktirerek “belediyelerce belirlenen şekilde” belediyenin toplama sistemine veya atık getirme merkezlerine vermekle yükümlüdür.

Belediyenin yönetim sistemi dışında kalan sivil hava ulaşımına açık hava alanları ve organize sanayi bölgeleri bünyesindeki tüm tesisler ambalaj atıklarının oluştukları noktada diğer atıklardan ayrı olarak biriktirerek, dilemeleri halinde belediyenin toplama sistemine veya ilgili alanda faaliyet gösteren atık işleme (toplama-ayırma, geri dönüşüm/kazanım) tesislerine verebilirler. Ambalaj atıklarını cinslerine göre (cam, plastik, metal vb.) ayrı biriktirerek kendi imkanları dahilinde bu atıkları geri dönüştürmek üzere lisanslı tesislere verebilecek durumda olan sanayi işletmeleri ambalaj atıklarını ilgili alanda faaliyet gösteren atık işleme (toplama-ayırma, geri dönüşüm/kazanım) tesislerine veya belediyenin toplama sistemine verebilirler.

Yönetmelikte hava alanlarının yönetim planı hazırlama zorunluluğu kalkmıştır. Hava alanları dilemeleri halinde belediyenin ambalaj atığı yönetim planına dahil olabilir veya oluşan ambalaj atıklarını ambalaj atığı işleme tesislerine vermek suretiyle yönetimini kendileri sağlayabilirler.

AVM ve satış noktaları belediye yönetim sistemi içerisinde yer alan atık üreticileri olduklarından, belediyelerce hazırlanmış ve uygulamaya konulmuş bir yönetim planı kapsamında olan tüm AVM’ler ve satış noktaları atık getirme merkezi kurmuş olsa dahi faaliyetleri sonucu oluşan ambalaj atıklarını oluştukları noktada diğer atıklardan ayrı biriktirmek ve belediyelerce belirlenen şekilde belediyenin toplama sistemine vermekle yükümlüdür.

Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 13. maddesinde atık getirme merkezlerine yönelik yapılan atıf sınıf ayrımı yapılmaksızın tüm atık getirme merkezlerini kapsamaktadır. Bu merkezlerde toplanan atıkların da yine sınıf ayrımı yapılmaksızın yönetim sistemi içinde bulunulan belediyelerin ambalaj atığı toplama sistemine verilmesi zorunludur. Belediyelerin ambalaj atığı toplama sistemi dışında kalan atık getirme merkezlerinde ise; bu atıkların Bakanlığımızdan gerekli lisansa sahip herhangi bir atık işleme tesislerine gönderilmeleri mümkündür.

Söz konusu ambalaj atıkları lisanslı/geçici faaliyet belgeli geri dönüşüm/geri kazanım tesislerine verilebileceği gibi lisanslı/geçici faaliyet belgeli toplama ayırma tesislerine de verilebilir.

Kağıt veya plastik alışveriş poşetleri (Yönetmelikte torba olarak geçmektedir) 1/1/2018 tarihi itibariyle Yönetmelik kapsamına ambalaj olarak dahil edilmiştir. Toptan ve/veya perakende olarak mal veya ürünlerin satışının yapıldığı satış noktaları alışveriş poşeti kullanımını en aza indirmek amacıyla gerekli tedbirleri alarak, piyasa sürdükleri alışveriş poşetlerinin bildirimini ambalaj bilgi sistemi üzerinden yapmak ve bu bildirime istinaden geri dönüşüm/geri kazanım hedeflerini sağlamakla yükümlüdür. Alışveriş poşetleri için piyasaya süren, üretici ve tedarikçi bildirimleri 2018 yılı faaliyetine istinaden 2019 yılından itibaren başlayacaktır. Plastik alışveriş poşetleri1/1/2019 tarihinden itibaren Madde 5’de belirtildiği gibi satış noktalarında ücreti karşılığı verilecektir.

Motor Yağı Değişim Noktası İzin Belgesi alacağınız işletmenin/kurumun sınırları içerisinde bulunduğu ildeki Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü'ne başvurulması gerekmektedir.

Entegre Çevre Bilgi Sistemine kayıt olmak ve atık geçici depolama alanına sahip olmak gerekmektedir. Entegre Çevre Bilgi Sistemine kayıt olunması ile ilgili detaylı bilgi aşağıdaki linkte yer almaktadır: https://sss.csb.gov.tr/siksorulansorular/detay/1199?uygulamaid=106 Entegre Çevre Bilgi Sistemiyle ilgili Sıkça Sorulan Sorular aşağıdaki linkte yer almaktadır: https://sss.csb.gov.tr/anasayfa?uygulamaid=106

Atık Yönetim Planı çevreyle uyumlu bir şekilde atık yönetimini sağlamak amacıyla hazırlanan kısa ve uzun vadeli program ve politikaları içeren planı ifade etmekte olup atık üreticisi Bakanlıkça belirlenen formata uygun olarak atık yönetim planını hazırlayarak İl Müdürlüğüne sunmak, yenilenmesi gereken atık yönetim planlarını yenileyerek onay almakla yükümlüdür. Endüstriyel Atık Yönetim Planlarının hazırlanması, değerlendirilmesi ve onaylanmasında uygulama bütünlüğünün sağlanması amacıyla belirlenen esaslar ile Endüstriyel Atık Yönetim Planı formatı Bakanlığımız Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü'nün web sitesi "Güncel Belgeler – Atık Yönetimi" bölümünde yayınlanmaktadır. (https://cygm.csb.gov.tr/atik-yonetimi-i-83468 ) Bu kapsamda; belirlenen esaslar ve format doğrultusunda motor yağı değişimi yapılan kurumların/işletmelerin göstermiş olduğu diğer faaliyetler de göz önünde bulundurularak atık yönetim planları için İl Müdürlüğü onayı alınıp alınmayacağı hususunun değerlendirilmesi gerekmektedir. Diğer yandan proses kaynaklı atığı olmayan ve sadece yönetim binası ve idari faaliyetleri sonucu flüoresan lamba, kartuş, toner gibi atık oluşturan tesisler için atık yönetim planı hazırlanır; ancak, hazırlanan yönetim planı için il müdürlüğü onayı alınması zorunlu değildir. Bu kapsamda; belirlenen esaslar doğrultusunda motor yağı değişimi faaliyeti proses olarak değerlendirilmediğinden Motor Yağı Değişim Noktası İzin Belgesi (MoYDeN) bulunan işletmelerin hazırlayacakları Endüstriyel Atık Yönetim Planı için İl Müdürlüğü’nden onay alınmasına gerek bulunmamaktadır.

Mali sorumluluk sigortası yaptırma yükümlülüğüne ilişkin hükümler 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 13 üncü maddesi ile bu Kanun uyarınca yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği’nin 16 ncı maddesi kapsamında yürütülmektedir. Bu doğrultuda, prosesten kaynaklanan tehlikeli atıklar haricinde diğer tehlikeli atıkların geçici depolanması faaliyetlerinde bulunanların tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu bulunmadığından motor yağı değişimi yapılan işletmelerin faaliyeti sonucu oluşan atık yağlar için tehlikeli atık mali sorumluluk sigortası yaptırılmasına gerek bulunmamaktır.

Atıkların, atık üreticisi tarafından atık işleme tesislerine ulaştırılmadan önce üretildikleri yerde türlerine göre belirlenmiş kriterlere uygun ve güvenli bir şekilde bekletildiği alanlar geçici depolama alanı olarak adlandırılmakta olup 02/04/2015 tarihli ve 29314 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Yönetmeliği'nin 13 üncü maddesi ile anılan Yönetmelikteki hükümlere ilaveten Bakanlığımız Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü'nün web sitesi "Güncel Belgeler – Atık Yönetimi" bölümünde geçici depolama alanlarının özellikleri, izin şartları ile bu alanlara ilişkin diğer hüküm ve bilgilendirmeler yer almaktadır. (https://cygm.csb.gov.tr/atik-yonetimi-i-83468) Bu doğrultuda; motor yağı değişimi yapılan kurumların/işletmelerin göstermiş olduğu diğer faaliyetler de göz önünde bulundurularak Atık Yönetimi Yönetmeliği'nin 13 üncü maddesinde belirtilen hükümler ile diğer esaslarda yer alan hususlar doğrultusunda birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir.

Motor Yağı Değişim Noktası İzin Belgesi (MoYDeN) bulunan işletmelerin, Kurumlarda/işletmelerde bulunan araçların motor yağı değişimlerini 50 kg’ın altında olması şartıyla mobil araçlarla yerinde gerçekleştirilmesi ve oluşan atık motor yağlarının servis hizmetini veren Motor Yağı Değişim Noktası tarafından teslim alınmasında sakınca bulunmamaktadır. Bununla birlikte motor yağı değişimi yapılan araçlara ait motor yağı değişim bilgilerini içeren dokümanın fiziksel (çıktı) ya da dijital olarak (e-posta, mesaj uygulamaları gibi) araç sahibi olan Kurumlar/işletmelerle paylaşılması gerekmektedir.

Motor yağı değişimi yapılan kuruma/işletmeye belge düzenlenmesini müteakip MoYDeN Uygulaması, Atık Yönetimi Uygulaması altında aktif hale gelmekte ve uygulama açıldığında öncelikle kurumun/işletmenin halihazırda bulundurduğu atık yağların bilgisini (stok bilgisi) girmesi talep edilmektedir. Stok bilgisi girildikten sonra ise motor yağı değişimine ilişkin bildirimler “Yeni Bildirim Yap” bölümünden yapılabilmekte ve yapılan bildirimde belirtilen miktar stoğa eklenerek devam etmektedir. Bu doğrultuda, motor yağı değişimi yapan kurum/işletme tarafından sırasıyla şu adımların gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir: - Aynı kuruma/işletmeye ait birden fazla lokasyonda/şubede motor yağı değişiminin yapılması durumunda her lokasyon/şube için ayrı belge başvurusunda bulunulması, - Motor Yağı Değişim Noktası İzin Belgesi’nin alınması, - Halihazırda kurumda/işletmede bulunan atık motor yağlarının bilgisinin (stok bilgisi) girilmesi, - Motor yağı değişimi gerçekleştirilen araçlara ilişkin bildirimlerin anlık ve düzenli olarak yapılması, - Motor yağı değişim bilgilerini içeren dokümanın fiziksel (çıktı) ya da dijital olarak (e-posta, mesaj uygulamaları gibi) araç sahibi ile anlık olarak paylaşılması, - Atık motor yağlarının, atık geçici depolama alanında uygun süre ve koşullarda geçici olarak depolanması, - Atık motor yağlarının, Bakanlığımızca yetkilendirilmiş kuruluşa veya Bakanlıktan toplama yetkisi almış atık yağ rafinasyon tesislerine teslim edilmesi, gerekmektedir.

Motor Yağı Değişim Noktası (MoYDeN) Uygulaması için Kullanım Kılavuzu hazırlanmıştır. MoYDeN Kullanım Kılavuzu aşağıdaki linkte yer almaktadır: http://motatkds.cevre.gov.tr/MotatKDS_video/MoYDeN_kilavuz_tesis_8097256642.pdf

Forkliftler trafiğe çıkıp çıkmama durumuna göre trafik tesciline tabi olup tesis içinde kullanılan forkliftler eğer trafiğe çıkmıyor ise trafik tesciline tabi değildir. Trafik tesciline tabi olan forkliftler için "Özel Plaka" kısmından bildirimlerin yapılması gerekmektedir. MoYDeN Uygulaması kapsamında yalnızca trafik tesciline tabi araçların bildirimlerinin yapılması gerekmekte olup trafik tesciline tabi olmayan atık yağ kaynakları için bildirimlerin Atık Beyan Sistemi (ABS) ve atık gönderimlerinin Mobil Atık Takip (MOTAT) Sistemi üzerinden yapılması gerekmektedir.

Jeneratör, kompresör, trafo gibi sabit veya hareketli ekipmanların yağ değişim bilgileri MoYDeN Uygulaması üzerinden beyan edilmeyecek olup sadece bu ekipmanların değişiminin yapıldığı işletmeler/kurumlar tarafından Motor Yağı Değişim Noktası İzin Belgesi alınması söz konusu değildir. Ancak MoYDeN Uygulaması kapsamında olmayan jeneratör, kompresör, trafo gibi atık yağ kaynakları için beyanların Atık Beyan Sistemi (ABS) ve atık gönderimlerinin Mobil Atık Takip (MOTAT) Sistemi üzerinden yapılması gerekmektedir.

Motor yağı değişimi gerçekleştirilen Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında tescile tabi motorlu araçların (motorlu ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik tekerlekli traktörler) bilgilerinin (araç plakası, güncel kilometre, atık motor yağı miktarı, yeni motor yağı miktarı) Entegre Çevre Bilgi Sistemi/Atık Yönetim Uygulaması/Motor Yağı Değişim Noktası (MoYDeN) Uygulaması üzerinden bildirilecektir. Uygulama üzerinden bildirim yapıldıktan sonra alınacak motor yağı değişim bilgilerini içeren dokümanın fiziksel (çıktı) ya da dijital (e-posta, mesaj uygulamaları gibi) olarak araç sahibiyle paylaşılması gerektiğinden anlık olarak girişlerin yapılması gerekmektedir.

Motor Yağı Değişim Noktası İzin Belgeleri İl Müdürlüklerince ücretsiz olarak düzenlenmektedir.

Tüzel kişiler hariç olmak üzere motorlu araç sahibi gerçek kişiler, yağ değişimini kendileri yapmaları halinde oluşan atık motor yağlarını motor yağı değişim noktalarına teslim etmeleri gerekmektedir.

Yetki belgesi bulunmaksızın motor yağı değişimi yapan işletmelere altmış gün içinde yetki belgesi alınması için yazılı ihtarda bulunulur. Yazılı ihtara rağmen yetki belgesi bulunmaksızın motor yağı değişimi yapan işletmelere 10.000 Türk lirası (10.000TL) idari para cezası verilir.

Yönetmelikte bahsi geçen kavramlar aşağıda açıklanmış olup, bu belgeler birbirinin alternatifi değildir. MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi: Sağlık kuruluşlarında tıbbi atıkların toplanması ve geçici depoya taşınmasında görevlendirilen veya görevlendirilmesi öngörülen personelin alması gereken belgedir. (Hastane çalışanları) Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı bir kuruluş olup, tıbbi atıklarla ilgili illerde yetki verdiği çeşitli kuruluşlarca sınavlar düzenlenmekte ve başarılı olanlara MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmektedir. Kurum tarafından sınav öncesi eğitim zorunluluğu bulunmamaktadır. Yetki Belgesi: Tıbbi atıkların sağlık kuruluşlarının geçici depolarından toplanması, taşınması ve tıbbi atık işleme tesislerinde işlenmesinde görevlendirilen veya görevlendirilmesi öngörülen personelin alması gereken belgedir. (Sterilizasyon tesisi çalışanları) Sterilizasyon tesisi çalışanları için yapılan yetki belgesi başvurusu neticesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerince başvuru sahiplerine eğitim verilir ve ardından sınav düzenlenir. Sınavda başarılı olan personele Yetki Belgesi verilir.