Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan “Tersane, Tekne İmal ve Çekek Yerlerinin Çevresel Yönetimi Hakkında Yönetmelik” 7 Aralık 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna göre, gemi inşa ile bakım ve onarım hizmeti veren tesislerden kaynaklı olarak deniz ve kıyı alanları başta olmak üzere hava, su ve toprak gibi diğer alıcı ortamlarda oluşabilecek çevre kirliliğinin en aza indirilerek temiz üretim tekniklerinin uygulanması amaçlanıyor. Ayrıca sıfır atık yaklaşımına uygun atık azaltımı ile temiz üretim tekniklerinin yaygınlaştırılması stratejileri benimseniyor. Yönetmelik kapsamında 2053 net sıfır emisyon hedefi kapsamında tesislerde kullanılan römorkör ve benzeri deniz araçlarının tamamının 5 yıl içerisinde elektrikli olması hükme bağlandı.
Gemi inşa, bakım, onarım tesislerinde yürütülen faaliyetlerden kaynaklı olarak ortaya çıkan katı, sıvı ve gaz formundaki kirleticiler doğrudan ve/veya dolaylı olarak denizleri ve deniz çevresini kontamine edebilmektedir. Bunun sonucunda ise deniz ekolojisinde ve doğada toksik etkilere neden olarak çeşitli çevresel tahribatlara yol açmakta ve dolaylı olarak insan sağlığını da etkilemektedir. Bahsi geçen çevresel etkilerin azaltılması ve bu endüstriyel alanlarda temiz üretim konseptinin yer edinmesi ülkenin sürdürülebilir şekilde kalkınmasına fayda sağlamış olacaktır.
Gemi inşa ile bakım ve onarım hizmeti veren bu tesislerinden kaynaklı olarak deniz ve kıyı alanları başta olmak üzere hava, su ve toprak gibi diğer alıcı ortamlarda oluşabilecek çevre kirliliğini en aza indirecek temiz üretim tekniklerinin uygulanmasını sağlamak üzere hazırlanan “Tersane, Tekne İmal ve Çekek Yerlerinin Çevresel Yönetimi Hakkında Yönetmelik” 07.12.2022 tarih ve 32036 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Yönetmelik, Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında izin almakla yükümlü olan tersane, tekne imal ve çekek yerlerini kapsamaktadır. İzin almakla yükümlü tesisler ise gemi inşası, bakım-onarımı ile 20 metre ve üzerinde yat, tekne inşa ve bakım-onarım yapılan tesisler şeklinde tanımlanmaktadır. Çekek yerleri müstakil kıyı tesisi olabildiği gibi marinalar ve/veya balıkçı barınakları içerisinde de bulunabilmektedir. Bunlardan sadece Çevre İznine tabii olanlar Yönetmelikle kapsamında yer almaktadır.
Sıfır atık yaklaşımına uygun atık azaltımı ile temiz üretim tekniklerinin yaygınlaştırılması stratejileri benimseniyor.
Ülkemiz kıyı alanlarında inşa, tadilat ve/veya bakım onarım faaliyeti faaliyet gösteren tersane, tekne imal ve çekek yerlerinde proseslerin çevresel açıdan iyileştirilmesi, temiz üretim tekniklerinin yaygınlaştırılması, proseslerin deniz çevresine olan etkilerinin izlenmesi, balast sedimanı alım tesislerinin kurulması ile raporlamaları düzenlemek amaçlanmaktadır.
Deniz çevresini korumak üzere kontrolsüz şekilde raspalama, boyama, bakım-onarım amaçlı kesim, montaj işlemlerinin yapılması, bakım/onarım ve inşa faaliyetlerinde çevreye zararlı malzemelerin kullanımı, bakım/onarım gelen gemilerin atıklarının alınmadan işleme başlanması ve tesis alanında oluşan atık suların arıtılmadan denize deşarj edilmesi yasaklanmıştır.
Tesislerde gerçekleştirilen yüzey hazırlama, kaynak, raspalama ve boyama prosesleri için kapalı ve geçirimsiz alan oluşturulması, alanda bulunan proses ve yağmur sularının ayrı toplanması, yeniden kullanımı, geçici atık depolama alanları ve atık depolama alanlarının deniz çevresini etkilemeyecek şekilde oluşturulması, kuru/yüzer havuzlar için havuzlama işlemleri takip sisteminin kurulması düzenlemeleri getirilmiştir.
2053 net sıfır emisyon hedefi kapsamında tesislerde kullanılan römorkör ve benzeri deniz araçlarının tamamının 5 yıl içerisinde elektrikli olması hükme bağlandı.
Ülkemizin 2053 net sıfır emisyon hedefi uyarınca yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ile enerji verimliliği konusu da düzenlenerek karbon salımını azaltmak üzere tesislerde kullanılan römorkör ve benzeri deniz araçlarının tamamının 5 yıl içerisinde elektrikli olması sağlanacağı hükme bağlanmıştır. Ayrıca bakım ve onarıma gelen gemilerden tank temizliği sırasında alınan sedimanlar için sediman alım tesislerinin kurulması yükümlülüğü getirilmiştir. Böylelikle tersane alanlarında balast sedimanı kaynaklı kirliliklerin önlenmesi sağlanacaktır.
Deniz suyu kalitesi izlenecek.
Tesislerin bulunduğu deniz alanlarında yıllık olarak deniz suyu kalitesini takip etmek üzere numuneler alınarak gerekli analizler yapılacak ve raporlamalar gerçekleştirilecek. Yıllara sari raporlar karşılaştırılarak tesislerin bulunduğu deniz alanın durumu takip edilmiş olacak.
Aynı zamanda tesislere faaliyete geçtikten sonraki bir yıl içerisinde, çevre izni yenileme sürecinde ve sonraki üçüncü yılda olmak üzere tesis izleme raporu hazırlama yükümlülüğü getirilmiştir. Faaliyette olan tesislerin bir yıl içerisinde bu raporu hazırlamaları gerekmektedir.
Rapor ile her bir tesisin yürütmekte olduğu faaliyetler, kullanılan malzeme ve ekipmanlar, çevreye olan olumsuz etkileri azaltmak üzere alınan önlemler, tesiste uygulanan temiz üretim teknikleri ile oluşan atıklar ve bu atıkların yönetimine dair bilgiler izlenmiş olacaktır.
Marmara Denizi’ni iyi çevresel duruma ulaştırma çalışmaları devam ediyor.
Marmara Denizi’nde yaşanan musilaj sonrasında kirliliğin kontrol atına alınması ve giderimine yönelik Bakanlığımız koordinasyonunda üniversiteler ve ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile 22 maddeden oluşan "Marmara Denizi Eylem Planı" hazırlanmış 06.06.2021 tarihinde Marmara Denizine kıyısı olan tüm illerin üst düzey yöneticileri ile imza altına alınarak kamuoyu ile paylaşılmıştı. Akabinde, Marmara Denizi Eylem Planı çerçevesinde Marmara Denizi Havzası'nı iyi çevresel duruma ulaştırmak için politika ve stratejilerin belirlenmesi ve uygulanması amacıyla 2021-2024 Dönemi için Marmara Denizi Bütünleşik Stratejik Planı hazırlanmış ve Marmara Denizi Eylem Planı Koordinasyon Kurulu'nun 22/10/2021 tarihinde gerçekleştirilen 3 üncü toplantısında onaylanarak yürürlüğe girmişti.
Gerek Marmara Denizi Eylem Planı ve gerekse Marmara Denizi Bütünleşik Planında Marmara Denizi’nin iyi çevresel duruma ulaştırılması amacıyla denize baskı ve etki eden tüm sektörlerin kontrol altına alınmasına yönelik faaliyet, tedbir ve düzenlemeler belirlenmişti. Bu faaliyetlerden biri ise “Tersanecilik faaliyetleri neticesinde oluşan kirlilik kaynaklarının ve türlerinin belirlenerek temiz üretim tekniklerinin oluşturulması, tersanelerde temiz üretim tekniklerinin yaygınlaştırılması amacıyla mevzuat oluşturulması” hususudur.
Yayımlanan Yönetmelik ile Marmara Denizi Eylem Planı ve Marmara Denizi Bütünleşik Planında belirtilen faaliyetlerden biri icra edilmiş oldu.
