Metal talaş atıklarının oluştuğu tesislerde etkin atık yönetiminin sağlanmasını teminen uygulamaya esas teşkil edecek teknik hususlar ilgi yazımız ile 81 İl Müdürlüğümüze bildirilmiştir. Ancak, 12.05.2010 tarihli ve 2757 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Tehlikesiz ve İnert Atıkların Geri Kazanımı Tebliği” yürürlükten kaldırılmış olup, yerine “Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanım Tebliği” 17.06.2011 tarihli ve 27967 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi sebebiyle, söz konusu tesislerde uygulanan atık yönetiminin aşağıda belirtilen hususlar çerçevesinde değerlendirilmesi önem arz etmektedir.
Bilindiği üzere, atık yönetimine ilişkin yasal düzenlemeleri ve teknik şartları, farklı şekilde yönetilmesi gereken atıklar için yapılacak özel düzenlemeleri, uygun geri kazanım, ara depolama ve bertaraf tesislerini, atığın en yakın ve en uygun tesiste, uygun metotlar ve teknolojiler kullanılarak bertaraf edilmesi amacıyla, atığın toplanması, sınıflandırılması ve işlenmesinde verimliliği arttırmak için alınacak tedbirler ile bertaraf tesisleri için bütüncül ve yeterli bilgi ağı oluşturulmasını sağlayan ulusal atık yönetim planı veya planlarını hazırlamak veya hazırlatmak Bakanlığımız görev ve yetkileri arasında yer almaktadır.
Ulusal Atık Yönetim planlarının hazırlanmasında güvenilir bir atık envanterinin oluşturulması önem arz etmektedir. Güvenilir atık envanterinin oluşturulmasında en önemli kısım atıkların doğru tanımlanması, doğru kodlarının belirlenmesi, miktar ve geri kazanım/bertaraf yönteminin doğru bir şekilde sağlanması en temel verilerdir.
Bu noktadan hareketle, Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Ek-IV Atık Listesinde Metallerin Fiziki İşlemlerinden Kaynaklanan atıklar listelemiş olup, günlük konuşma dilinde “yağlı talaş” olarak nitelendirilen atıklar bu kapsamda yer almakta, torna ve freze makinelerinden kaynaklanan ve herhangi bir kesme sıvısı ile bulaşık olmayan metal talaşları ile freze gibi işlemlerden kaynaklanan metal talaşları birbirleri ile karıştırılmaktadır. Bu durum metal talaşlarının niteliğinin doğru olarak belirlenmemesi nedeniyle geri kazanım bertaraf yöntemi ile atık envanterinde sorunlara yol açmaktadır. Bu sorunun çözümüne yönelik olarak gerek İl Müdürlüklerimizin gerekse atık üreticilerinin bilgilendirilmesi ihtiyacı hasıl olmuştur.
Bu amaçla, ülkemiz genelindeki bütün torna talaşları göz önüne alınarak talaşlı imalat tezgâhlarında oluşan metal talaşları, Dik torna talaşı, CNC freze talaşı, Azdırma talaşı, Taşlama talaşı, CNC torna talaşı, Universal Freze talaşı, Universal torna talaşı, Bowerk talaşı, Planya talaşı ve Testere talaşı olmak üzere farklı metal talaşları oluşabilmektedir. Bu tür metal talaşlarının Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Ek-IV atık listesinde 12 01 Metallerin ve Plastiklerin Fiziki ve Mekanik Yüzey İşlemlerinden ve Biçimlendirilmesinden Kaynaklanan Atıklar başlığı altında yer alan atık kodlarının şu şekilde tanımlanması uygun görülmektedir:
Dik torna talaşı, Taşlama talaşı, CNC torna talaşı, Universal Freze talaşı, Universal torna talaşı, Bowerk talaşı, Planya talaşı ve Testere talaşı atıklarının “12 01 01 - Demir metal çapakları ve talaşları” kodu ile demir harici alüminyum ve benzeri metal talaşlarının “12 01 03 - Demir dışı metal çapakları ve talaşları” kodu ile tehlikesiz atık olarak tanımlanması gerekmekte olup bu tür atıkların yönetimimin Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanım Tebliğine göre yapılması gerekmektedir.
Ancak, CNC Freze talaşları ile Azdırma talaşlarının “12 01 20* - Tehlikeli maddeler içeren öğütme parçaları ve öğütme maddeleri (M)” koduyla muhtemel tehlikeli atık olarak tanımlanması gerekmektedir. Bu tür atıkların tehlikeli atık niteliğinde olup olmadığının belirlenmesi amacıyla Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Ek-III/B kapsamında analizinin yapılması gerekmekte olup, analiz sonucuna göre tehlikeli nitelikte olması durumunda Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre geri kazanımın sağlanması, tehlikesiz nitelikte olması durumunda ise Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanım Tebliğine göre geri kazanımının sağlanması gerekmektedir.
Bu bağlamda, metal talaşlarının atık yönetimine ilişkin iş ve işlemlerin yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda yapılması gerekmektedir.
